ESB - óþarfa hræðsla og fordómar eða skynsemi

Þótt maður sé nú ekki gamall maður, þá upplifði maður í barnaskóla þann heilaþvott, sem þar fór fram varðandi framkomu Dana í okkar garð: einokunarverslunina, úldna mjölið, lága fiskverðið og okrið. Ég hafði mig alltaf lítið í frammi, þar sem einhverja Jacobsen var að finna í pabba ætt, sem voru víst að auki kaupmenn og skammaðist ég mín því hálfpartinn fyrir forfeðurna.

Þegar danskir kollegar mínir undrast innrás Íslendinga til Danmerkur segi ég alltaf að það sé nú alls ekki það versta við þetta brölt Íslendinga, heldur hitt að verið sé borga fyrir herlegheitin í annað skipti, þar sem Kaupmannahöfn hafi jú verið byggð fyrir ágóðann af einokunarversluninni. Já, svona einfaldur er nú sannleikurinn ... eða hvað? Eftir tólf ára veru mína í Evrópu komst ég að því að alþýða manna hafði það sennilega allsstaðar jafn skítt, hvort sem það var á Íslandi eða í Evrópu og sennilega gildir þetta fyrir allar heimsálfur nema Eyjaálfu. Að sumu leyti leið þetta fólk jafnvel meira en við mörlandinn, þar sem stríð geysuðu frá öndverðu um allan heim og oft á tíðum aðeins á nokkura ára fresti. Ísland ásældust hins vegar fáir nema Danir og svo síðar kaninn og rússinn, en mér er nú sagt að þeir hafi engan áhuga lengur. En svo gerðust tíðindi þegar evrópska stórveldið fór að sýna okkur áhuga. Ég verð að viðurkenna að allt frá byrjun var ég afskaplega tortrygginn gagnvart þessu brölti ESB og var sennilega svolítið litaður af því að vera innvígður og innmúraður sjálfstæðismaður.

Undanfarin ár hef ég verið þetta 1-3svar á ári í Brussel vegna trúnaðarstarfa fyrir stéttarfélag mitt, Tollvarðafélag Íslands, þar sem ég er formaður. Á þessum fundum hafa oft verið embættismenn ESB, sem heldur hafa líkt og Olli Rehn ekki gert lítið úr þeirri ósk sinni að Noregur og Íslands gangi til liðs við ESB, en einhverra hluta tala þeir minna um Sviss. Þeir dásama ESB og þá möguleika sem felast í aðild fyrir okkur. Eftir að hafa hlustað á barlóminn frá formönnum stéttarfélaga kollega minna innan ESB um atvinnuleysi, auknar skuldir ríkissjóða ríkjanna, litla aukningu á þjóðarframleiðslu að ógleymdum stóru vandamálunum, fyrst í Suður-Evrópu og síðan í Austur-Evrópu og þeim ógnarmiklu skattpeningum Vestur-Evrópuþjóðanna, sem beint hefur verið þangað á undanförnum áratugum fannst mér ekki alveg skiljanlegt hvað við hefðum að sækja til ESB. Ég verð að viðurkenna að trúverðugleiki embættismanna ESB bliknaði aðeins.

Nei, mér finnst þetta ekki kræsilega tilhugsun og finnst það ekki að sumu leyti ekki enn. En á undanförnum árum hef ég líkt og svo margir aðrir linast í trúnni. Er lausnin á flökti krónunnar, vaxtaokrinu, matvælaokrinu, byggingavöruokrinu, o.s.fr.v. ekki einfaldlega fólgin í aðild að ESB. Í byrjun fannst mér ég vera eini sjálfstæðismaðurinn, sem væri að hugleiða þessi mál, en á síðasta Landsfundi fann ég að við vorum fleiri og kannski ansi mörg, sem viljum skoða þessa hluti betur. Það má ekki misskilja orð mín, ég er ekki að biðja um aðild, en mér hlýtur að vera leyfilegt að spyrja ákveðinna spurninga. Ég er frjáls maður í frjálsu landi, líkt og afi minn framsóknarmaðurin sagði. Með samþykkt ályktunar á síðasta landsfundi og stefnuyfirlýsingu síðustu ríkisstjórnar var opnað á umræðuna.

Líkt og margir Íslendingar hef ég samanburðinn eftir að hafa búið 12 ár í Evrópu. Það var óneitanlega notalegt að versla í matinn fyrir smá partý í Þýskalandi, það væri fínt að vera með óverðtryggð húsnæðislán og borga þetta 4,5 - 5 % vexti, það væri ekki verra ef verð á innfluttum varningi lækkaði enn frekar og sveiflaðist ekki þetta 10-15 % á milli mánaða út af genginu, að ekki sé minnst á tryggingarnar og yfirdráttarvexti. Davíð sagði á sínum tíma að við gætum lækkað matvælaverð hér landi. Ég spyr hvernig. Eftir mikinn þrýsting, og þá sérstaklega frá Samfylkingunni, þá létu stjórnvöld undan þrýstingi og lækkuðu vörugjöld og virðisaukaskatt í tvígang á matvæli. Við vitum öll að þegar til langtíma er litið hefur þetta lítil sem engin áhrif á matarverð.

Nokkuð ákveðin umræða hefur verið á Íslandi um meintan lýðræðishalla innan ESB. Nánari kynni mín af ESB í gegnum UFE (Union of Finance Personnel in Europe) hefur með árunum minnkað totryggni mína, þótt ekki sé hún gjörlega horfin enn. Reynslunni ríkari sé ég nú, að þegar stefna ESB í tollamálefnum er mörkuð, er hún ekki einungis rædd í einhverju bakherbergi af embættismönnum ESB og síðan keyrð í gegn, líkt og sumir vilja vera láta að sé gert á Íslandi við nær öll lög. Nei, þvert á móti - líkt og gerist á Íslandi og í öðrum siðmenntuðum löndum - þá eru lögin send hagsmunaaðilum til umsagnar og í kjölfarið fá nefndir síðan umsagnirnar til skoðunar og kalla til sín aðila máls, þar sem þeir fá tækifæri til að útskýra sín sjónarmið. 

Þannig er vinnunni háttað, t.d. varðandi hin nýju tollalög 2007/2008 (e.customs code) hjá ESB. Hversu mikið er síðan hlustað á hagsmunaaðila veit ég hins vegar ekki. Og vissulega eru fjarlægðirnar meiri frá Keflavíkuflugvelli, þar sem ég er staðsettur, til Reykjavíkur, en alla leið til Brussel og ekki hægt að neita því, að einfaldara er örugglega fyrir mig að leiðrétta misskilning með því að hafa samband við fjármálaráðherra eða dómsmálaráðherra Íslands, en einhverja kommisera í Brussel.

Það sem aftur á móti breytir myndinni hvað minn starfsvettvang varðar, þ.e.a.s. tollgæslu og löggæslu, þá erum við tilneyddir til meira samstarfs við Evrópu og reyndar allan heiminn. Þróunin á undanförnum árum, þ.e.a.s. alþjóðavæðingin, hefur ekki einungis haft áhrif á viðskipti, heldur hafa glæpahringir einnig uppgötvað útrásina svo kölluðu. Þannig er tolleftirlit og löggæsla innanlands í öðrum löndum ekki einungis einkamál viðkomandi þjóðar, heldur hafa þessir þættir bein áhrif á nágrannalöndin og þau lönd, sem við Íslendingar erum í samgöngum við. Slæleg tollgæsla - og lengi lengi vel einnig löggæsla - í Danmörku og Hollandi hefur haft geysimikil áhrif á útbreiðslu fíkniefna í Evrópu allri. Og með sölu fíkniefna og vopna hafa síðan hryðjuverkasamtök uppgötvað drjúga tekjulind. Lögleysan í Austur- Evrópu síðan að járntjaldið hvarf hefur haft úrslitaáhrif hvað varðar þróun skipulagðrar glæpastarfsemi undanfarinn 15-20 ár.

Á slíkum málum verður einungis tekið með samstarfi við ESB og með alþjóðasamstarfi. Hvort til þessa þarf aðild að ESB læt ég ósvarað. En vissulega væri margt einfaldara, en margt einnig flóknara, værum við aðilar að ESB. Eins og málum er háttað erum við hvort eð er aðilar að Evrópusamstarfi hvað varðar flesta þætti löggæslu og tollgæslu og einnig aðilar að Alþjóðatollastofnuninni (WCO - World Customs Organization) og Interpol. Því er það alls ekki víst að aðildin breytti í raun miklu og er ég hræddur um að það eigi við um ýmsa þætti, s.s. verðlag og samkeppni.

 

Aðildarviðræður að ESB gætu tekið hálft ár